Brussels Airport liet een Milieueffectenrapport (MER) opstellen in het kader van de vernieuwing van haar milieuvergunning. De vijf Noordrandgemeenten - Machelen, Vilvoorde, Grimbergen, Meise en Wemmel - hebben de plannen van Brussels Airport grondig bestudeerd en samen een zeer kritisch advies neergelegd bij de Vlaamse overheidsdiensten. De Noordrandburgemeesters willen een omgevingsvergunning die het verderzetten van de huidige concentratie onmogelijk maakt en oplegt dat er een eerlijke spreiding van de lawaaihinder komt, bijvoorbeeld via het opleggen van maximale frequenties van overvliegen.
Economisch belang luchthaven
De luchthaven van Zaventem is van groot belang voor de hoofdstad en het hele land. In 2019 kreeg ze 26 miljoen reizigers over de vloer. Tegen 2032 wordt een groei verwacht naar ruim 32 miljoen. De cargo (of vrachttrafiek) zou verdubbelen van 500 000 ton in 2019 naar 1 miljoen ton in 2032. De Noordrandgemeenten hebben in het verleden altijd het economisch belang van de luchthaven erkend en steeds gepleit voor een duurzame verankering. Dit blijft vandaag nog altijd het geval. Ze wijzen er echter op dat de voorgestelde groeiplannen onrealistisch zijn en het sociaal en economisch draagvlak voor de luchthaven helemaal dreigt te verdwijnen als men vasthoudt aan de voorgestelde plannen.
Dat is des te meer het geval aangezien men met de nieuwe plannen de hinder van de luchthaven verder concentreert op bepaalde dichtbevolkte zones, waardoor het aantal gehinderden en de overlast daar fors zullen toenemen. Een duurzame verankering van de luchthaven impliceert vanzelfsprekend dat de hinder van de luchthaven op een evenwichtige wijze over de omgeving wordt gespreid, waarbij alles wordt gedaan om concentraties tegen te gaan. Als de luchthaven ‘van algemeen belang’ is, moet de hinder die ze meebrengt door zoveel mogelijk schouders worden gedragen.
Nieuwe vergunning en een gezamenlijk advies van 5 gemeenten
In 2024 moet de milieuvergunning van de luchthaven verlengd worden. In het kader van die aanvraag maakte de luchthaven een ontwerp van Milieueffectenrapport (MER) op. Dit is een onderzoek naar de mogelijke milieugevolgen van de activiteiten van de luchthaven. De gemeenten Machelen, Grimbergen, Meise en Wemmel en stad Vilvoorde hebben samen advies verstrekt t.a.v. de cel-MER van de Vlaamse overheid over het MER-onderzoek in het kader van een vernieuwing van de exploitatievergunning.
Het gezamenlijk advies van de openbare besturen uit de Noordrand kwam tot stand na grondige analyse van de 700 pagina tellende scopingnota. Dit advies werd tevens toegelicht door een delegatie van de Noordrandburgemeesters.
De besturen komen tot de conclusie dat de voorliggende scopingnota bijzonder slordig werd opgemaakt en zich op tal van onvolledige cijfers en onduidelijke prognoses baseert. Het is daarbij heel merkwaardig dat de ‘onderraming’ van de cijfers steevast uitdagingen voor het milieu en de overlast voor de bevolking minimaliseert. De auteurs van het rapport blijken bijzonder pretentieus en aanmatigend wanneer ze de WHO-normen inzake gezondheidseffecten van geluidshinder bij herhaling in twijfel trekken en hun eigen aannames als wetenschappelijk correct aanwijzen.
De ‘slordigheid’ van de auteurs -die werken in opdracht van de private uitbater van de luchthaven – blijkt eveneens uit de vaststelling dat bepaalde neveneffecten van de voorspelde groei – zowel inzake passagiers als cargo – niet of nauwelijks in kaart worden gebracht. De groei zal echter onvermijdelijk leiden tot meer personen- en vrachtverkeer op de congestiegevoelige toegangswegen naar Zaventem (zoals de E19 en de Ring rond Brussel), meer vrachtwagens en vrachtcontainers in de openbare ruimte van de Noordrandgemeenten en extra parkeerdruk in de wijde omgeving van Zaventem.
Helemaal onverteerbaar voor de lokale besturen is het uitgangspunt dat de huidige werking van de luchthaven, inclusief de vliegroutes en de schema’s inzake dag- en nachtvluchten, onveranderd zal blijven. Het resultaat hiervan is dat vooral de avond- en nachtrust van de inwoners van de Noordrand in de toekomst nog meer verstoord zal worden. De vijf openbare besturen willen er nadrukkelijk op wijzen dat de huidige onevenredige en onevenwichtige concentratie van de dag- en de nachtvluchten over de Noordrand voor een onaanvaardbare hinder zorgt bij de fors toenemende bevolking.
De Noordrandgemeenten vormen niet enkel het dichtstbevolkte deel van Vlaanderen maar ervaren de voorbije jaren de hoogste groeicijfers van het Vlaams Gewest. Het is onbegrijpelijk en onaanvaardbaar dat bij de voorbereiding van een nieuwe exploitatievergunning de luchthavenuitbater doof en blind blijft voor de rechtmatige en onderbouwde vraag om de overlast, veroorzaakt door vliegverkeer, op een redelijke en solidaire manier te spreiden en het aantal nachtvluchten fors te verminderen.
Het vasthouden aan het huidig concentratiemodel en het voorzien van meer nachtvluchten boven de Noordrand staat haaks op het milieustakingsvonnis van 30 mei 2018 van de Noordrandgemeenten tegen de Belgische Staat. Daarin veroordeelde de rechter de verplaatsing van vluchten van de ene startbaan naar de andere en het verschuiven en concentreren van (omleidings)routes boven de Noordrandgemeenten. Hij gaf aan de federale overheid, op straffe van dwangsommen, het bevel om al deze maatregelen stop te zetten en haar huiswerk opnieuw te doen mét respect voor de grondwettelijke principes van gelijke behandeling, verbod op discriminatie en respect voor de gezondheid en het leefmilieu van alle omwonenden van de luchthaven.
Omdat aan dit duidelijke vonnis nog steeds geen gepast gevolg werd gegeven, voeren de Noordrandgemeenten de druk verder op via de inning van de opgelegde dwangsommen. De federale overheid betaalde inmiddels al meer dan 2 miljoen aan dwangsommen ten gevolge van dit vonnis.
Tot slot merken de burgemeesters op dat het MER-rapport nauwelijks aandacht schenkt aan de impact van het vliegverkeer op de groene longen binnen de Noordrand. Nochtans mislukten in het recente verleden een aantal vergunningsprocedures op basis van deze regelgeving. Het voorliggende rapport minimaliseert deze problematiek en miskent de natuurwaarde van verschillende waardevolle groengebieden zoals Floordambos, Peutiebos, Hanssenspark, Tangebeekbos en park Drie Fonteinen.
Kritische blik van de betrokken burgemeesters
De lawaaioverlast op Diegem is nu reeds onaanvaardbaar
“Het MER roept veel vragen op. Er wordt vanuit gegaan dat een behoud van de hinder op zich aanvaardbaar is. De Noordrandgemeenten zijn van oordeel dat dit een verkeerd uitgangspunt is. Vandaag is er van een correcte spreiding van de hinder over de zones rond de luchthaven geen sprake, waardoor de hinder voor de Noordrandgemeenten bovenmatig is. In 2022 vertrok liefst 75% van de vluchten vanaf 25R, dus boven Diegem en de Noordrand. Vorige maand was dat zelfs 79%. Het MER bevat geen enkel onderzoek naar alternatieven waardoor de impact van de luchthaven kan verminderd worden”, aldus burgemeester Jean-Pierre De Groef van Machelen.
Nachtvluchten
“Uit het MER blijkt dat het aantal inwoners van de Noordrandgemeenten die 10 à 20 keer per nacht in hun slaap gestoord worden, sterk stijgt. In totaal gaat het van 41 817 in 2019 naar 47 385 in 2032 (+13%). Tegelijkertijd stellen we vast dat in de Oostrandgemeenten in 2019 nog 19 327 inwoners in dezelfde situatie waren. Dat aantal wordt tot nul herleid in 2032. Boven de Oostrand wordt de hinder dus fors verminderd, terwijl de Noordrand de hinder meer dan ooit op zich zou moeten nemen. Dit verschil in behandeling is voor de Noordrandgemeenten volstrekt onaanvaardbaar”, stelt burgemeester Gerda Vanden Brande van Meise.
Avonduren
“De toename van de hinder boven de Noordrand tijdens de avonduren (van 19 tot 23 uur) is nog veel opmerkelijker. Uit het MER blijkt dat terwijl het aantal gehinderden rond de luchthaven tijdens de avondperiode tegen 2032 globaal zou stijgen met 1 tot 8,6 %, het in de Noordrand om een stijging met 21 tot 32 % zou gaan. Vooral Grimbergen is hier de dupe van met een verwachte stijging van maar liefst 91%! Concreet zou het aantal gehinderden bijna verdubbelen van 8 338 naar 15 925 inwoners. In Schaarbeek daarentegen, dat wel in het verlengde van de luchthaven ligt, wordt een afname verwacht van 38 procent. Begrijpe wie kan!”, aldus Grimbergs burgemeester Bart Laeremans.
Frequentienormen nodig
“De Noordrandgemeenten vinden het onaanvaardbaar dat er geen gedetailleerde frequentie-contouren zijn. In de omgevingsvergunning moeten frequentienormen opgenomen worden die de geluidshinder en gezondheidsschade in de Noordrand beperken tot een voor elke inwoner aanvaardbaar niveau,” stelt burgemeester Walter Van Steenkiste van Wemmel. “Concreet houdt dit in dat de omgevingsvergunning per zone, rekening houdend met de afstand tot het centrum van de luchthaven en de ligging ten opzichte van start-/landingsbanen, maximale frequentienormen moet voorzien, zodat een overbelasting wordt vermeden.”
Nieuw onderzoek voor R0/E19 en de groene longen van de Noordrand
“De nieuwe expansieplannen van Brussels Airport hebben ook een invloed op de verkeersdoorstroming op de Ring en de E19. De geplande toename van het aantal passagiers en de verdubbeling van de vracht, zal de verkeerscongestie fors doen toenemen. Het MER-rapport minimaliseert deze problematiek. Er is nieuw onderzoek nodig waarbij de impact op de Ring en E19 degelijk in beeld wordt gebracht, maatregelen worden uitgewerkt om reizigers aan te moedigen het openbaar vervoer te nemen en minder overlast van vrachtwagens en containers wordt gerealiseerd. Verder moet de impact op onze groengebieden, zoals Floordambos, Peutiebos, Tangebeekbos en het park Drie Fonteinen duidelijk gemaakt worden”, aldus burgemeester Hans Bonte van Vilvoorde.
Namens de vijf Noordrandgemeenten:
- Jean-Pierre De Groef – Machelen
- Bart Laeremans – Grimbergen
- Gerda Vanden Brande – Meise
- Walter Van Steenkiste – Wemmel
- Hans Bonte – Vilvoorde
